Με αφορμή την παγκόσμια εβδομάδα γλαυκώματος που ξεκίνησε στις  6 Μαρτίου και ολοκληρώνεται στις 12 Μαρτίου του 2022, η Παγκόσμια Οργάνωση Γλαυκώματος και η Παγκόσμια Ένωση Πασχόντων απο Γλαύκωμα προωθεί το μήνυμα ότι η έγκαιρη διάγνωση και ο τακτικός έλεγχος των ατόμων μπορούν να σώσουν την όραση των πασχόντων απο γλαύκωμα.

Ο παγκόσμιος επιπολασμός του γλαυκώματος σε άτομα ηλικίας 40 έως 80 ετών εκτιμάται ότι είναι 3,5%. Με τον αυξανόμενο αριθμό και το ποσοστό των ηλικιωμένων στον πληθυσμό, προβλέπεται ότι 111,8 εκατομμύρια άνθρωποι θα έχουν γλαύκωμα το 2040.

Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί περισσότερα από 80 εκατομμύρια άνθρωποι οι οποίοι πάσχουν από γλαύκωμα ( πηγή : www.worldglaucomaweek.org)

«Το γλαύκωμα είναι η κύρια αιτία μη αναστρέψιμης τύφλωσης παγκοσμίως και μόνο η έγκαιρη διάγνωση και η τακτική παρακολούθηση μπορούν να βοηθήσουν τους πάσχοντες να μη τυφλωθούν», επισημαίνει ο διαπρεπής  χειρουργός οφθαλμίατρος  Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής  Αθηνών κ. Ιωάννης Α. Μάλλιας.

Η πάθηση παραμένει ασυμπτωματική στα αρχικά στάδια, γεγονός που σημαίνει ότι οι μισοί ασθενείς δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν, ενώ στις χώρες του τρίτου κόσμου το ποσοστό αυτό υπερβαίνει το 90%.

Το γλαύκωμα είναι  πάθηση η οποία προσβάλλει τα οπτικά νεύρα του ματιού, τα οποία μεταδίδουν τα οπτικά ερεθίσματα  στον εγκέφαλο και συγκεκριμένα στον ινιακό λοβό του εγκεφάλου, όπου εδρεύει το κέντρο της όρασης. Η πάθηση εμφανίζεται συνήθως σε ασθενείς της τρίτης ηλικίας, αν και σπανιότερα μπορεί να εμφανιστεί σε νέους ανθρώπους, καθώς επίσης και σε παιδιά.

 Οι δύο μεγάλες κατηγορίες του γλαυκώματος είναι το γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας και το γλαύκωμα κλειστής γωνίας.

Η “γωνία” και στις δύο περιπτώσεις αναφέρεται στη γωνία παροχέτευσης στο εσωτερικό του οφθαλμού που ελέγχει την εκροή του υγρού (υδατοειδές) που συνεχώς παράγεται μέσα στο μάτι. Αν το υδατοειδές έχει πρόσβαση στην αποχετευτική γωνία, το γλαύκωμα είναι γνωστό ως γλαύκωμα ανοικτής γωνίας. Εάν η αποχετευτική γωνία είναι αποκλεισμένη και το υδατοειδές δεν μπορεί να παροχετευθεί , το γλαύκωμα είναι γνωστό ως γλαύκωμα κλειστής γωνίας.

Το πρωτογενές γλαύκωμα ανοικτής γωνίας είναι ο πιο κοινός τύπος γλαυκώματος και μειώνει σταδιακά την περιφερική όραση χωρίς άλλα συμπτώματα.
Αν ΕΟΠ δεν ελεγχθεί , το γλαύκωμα μπορεί να οδηγήσει σε σωληνοειδή όραση και ο ασθενής είναι σε θέση να δεί μόνο τα αντικείμενα που είναι σε ευθεία σαν μέσα από σωλήνα. Τελικά, η όραση μπορεί να χαθεί εντελώς , προκαλώντας τύφλωση.

Ποια είναι τα αίτια του γλαυκώματος;

• Κληρονομικότητα
• Φυλή (απαντάται συχνότερα στη μαύρη φυλή)
• Αρτηριακή υπέρταση
• Σακχαρώδης διαβήτης
• Προηγούμενο οφθαλμικό τραύμα
• Μακροχρόνια χρήση κορτιζόνης
• Μυωπία
• Ηλικία άνω των 40 ετών

«Η κυριότερη αιτία για την προσβολή του οπτικού νεύρου  είναι η αυξημένη πίεση του ματιού. Αν η νόσος  παραμείνει ανεξέλεγκτη, συχνά οδηγεί σε τύφλωση», αναφέρει ο κ. Μάλλιας. Υπάρχουν και περιπτώσεις ασθενών, στους οποίους εμφανίζεται το γλαύκωμα εμφανίζεται παρά το γεγονός ότι η ενδοφθάλμιος πίεση παραμένει σε φυσιολογικά επίπεδα, δηλαδή κάτω από 21mmHg (γλαύκωμα φυσιολογικής πίεσης).

 Πως αντιμετωπίζεται το γλαύκωμα;

«Ο καλύτερος τρόπος για την αντιμετώπιση του γλαυκώματος είναι η έγκαιρη διάγνωσή του. Γι αυτό είναι σημαντικό όλοι οι άνθρωποι να εξετάζονται προληπτικά  μία φορά τον χρόνο, ώστε ο αρμόδιος γιατρός να μπορεί να μετρήσει την ενδοφθάλμιο πίεση και να ελέγχει την κατάσταση των οπτικών νεύρων», καταλήγει ο κ. Μάλλιας.

Η αντιμετώπιση του γλαυκώματος, όταν αυτό διαγνωστεί έγκαιρα μπορεί να γίνει με φαρμακευτική αγωγή, αλλά και με χειρουργική επέμβαση.

Η μείωση της πίεσης του ματιού είναι το κυριότερο όπλο για την αντιμετώπιση του γλαυκώματος. Σε αρχικά στάδια γίνεται προσπάθεια μείωσης με κολλύρια.

Όταν οι ασθενείς παρουσιάζουν δυσανεξία στην χρήση των κολλυρίων, η πίεση του ματιού μπορεί να  ρυθμιστεί με ειδικό laser (Selective Laser Trabecouloplasty).

Όταν η πίεση δεν μπορεί να ρυθμιστεί με φάρμακα ή με laser,  τότε μπορεί να γίνει με μικροχειρουργική αντιμετώπιση (τραμπεκουλεκτομή), με σκοπό  την παράκαμψη της αποχέτευσης του υδατοειδούς υγρού από τον πάσχοντα οφθαλμό.

Σε περιπτώσεις που έχουν προηγηθεί άλλες επεμβάσεις στο μάτι και η πιθανότητα επιτυχίας της τραμπεκουλεκτομής κρίνεται από τον γιατρό ότι είναι μειωμένη, μπορεί να γίνει αντιγλαυκωματική επέμβαση, με τοποθέτηση αντιγλαυκωματικής βαλβίδας. Οι επεμβάσεις αυτές μπορούν να πραγματοποιηθούν σε χειρουργείο μιας ημέρας και απαιτούν συχνή οφθαλμολογική παρακολούθηση από τον θεράποντα οφθαλμίατρο, για τη διάγνωση και αντιμετώπιση πιθανών επιπλοκών.

Από μελέτες που έχουν γίνει, το περπάτημα και η αερόβιος άσκηση δρουν ευεργετικά στην μείωση της ενδοφθαλμίου πιέσεως, ενώ αντιθέτως η συστηματική άρση βαρών μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της ενδοφθαλμίου πιέσεως.

Όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό γλαυκώματος συνιστάται ο τακτικός έλεγχος και η προληπτική ετήσια εξέταση.