---

Στη σύγχρονη εποχή εντοπίζουμε σημαντικά περιβαλλοντικά και κοινωνικοοικονομικά ζητήματα, άμεσα και έμμεσα συνδεδεμένα με το σημερινό αγροδιατροφικό σύστημα. Αφενός μεν, το τελευταίο προάγει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, την ατμοσφαιρική ρύπανση, τη διάβρωση της βιοποικιλότητας, την υποβάθμιση των εδαφικών και υδάτινων πόρων, την εξάντληση των ενεργειακών πόρων και προκαλεί απώλειες και σπατάλες, αφετέρου δε αποτελεί πηγή των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων, της επισιτιστικής ανασφάλειας και των επιπτώσεων στην ανθρώπινη υγεία και την καλή διαβίωση των ζώων.  Επομένως, η κλιματική αλλαγή είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν όλες οι χώρες του πλανήτη σήμερα, με επιπτώσεις που δεν είναι μόνο περιβαλλοντικές, αλλά και οικονομικές και κοινωνικές διότι αυξάνει τον κίνδυνο φυσικών καταστροφών που σχετίζονται με τις καιρικές συνθήκες, οι οποίες με τη σειρά τους, θέτουν σε κίνδυνο τα μέσα διαβίωσης, την επισιτιστική ασφάλεια, την ασφάλεια των υδάτινων πόρων και τις συνθήκες υγιεινής, που αποτελούν βασικά στοιχεία για την εξασφάλιση της ποιοτικής διατροφής.

Σύμφωνα με προειδοποίηση του ΦΑΟ (*) , 35 έως 122 εκατομμύρια άνθρωποι θα μπορούσαν να οδηγηθούν στη φτώχεια λόγω της απώλειας εισοδήματος στον αγροτικό τομέα, εάν δεν ληφθούν μέτρα για την κλιματική αλλαγή.

Μια μελέτη δείχνει ότι η υγιεινή διατροφή όχι μόνο σώζει χρόνια ζωής αλλά προστατεύει και τον πλανήτη. Η καθιέρωση δεσμών μεταξύ ενός βιώσιμου τομέα τροφίμων, της δίαιτας, της υγείας, της διατροφής και του μετριασμού της κλιματικής αλλαγής ορίζει διεθνή πλαίσια και συμφωνίες για την κλιματική αλλαγή, τα τρόφιμα και την διατροφή καθώς εξετάζει τις πολυσύνθετες  επιπτώσεις της δίαιτας στην κλιματική αλλαγή και αντίστροφα. Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη μιας ομάδας από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν «Nature Food», τον Αύγουστο του 2021, «για κάθε χοτ-ντογκ που καταπίνεται χάνονται 36 λεπτά ζωής». Αντίθετα, μια χούφτα από ξηρούς καρπούς μας πιστώνει με επιπλέον 26 λεπτά.

 Οι ερευνητές μέτρησαν επίσης τον αντίκτυπο της κατανάλωσης χιλιάδων τροφίμων στο περιβάλλον. Έτσι, η αντικατάσταση του 10% των θερμίδων από επεξεργασμένα κρέατα και βόειο κρέας με την ίδια ποσότητα φρούτων, λαχανικών, ξηρών καρπών και θαλασσινών θα μείωνε το αποτύπωμα του άνθρακα που σχετίζεται με τα τρόφιμα κατά το ένα τρίτο, ενώ θα εξοικονομούντο 48 λεπτά ζωής την ημέρα.

Για να γίνουν οι υπολογισμοί οι ερευνητές βασίστηκαν στον HENI (Υγιεινό διατροφικό δείκτη-Health Nutritional Index), η βάση δεδομένων What We Eat in America-Τι τρώμε στην Αμερική  και σε δεκαοκτώ δείκτες που προέρχονται από τον δείκτη IMPACT World + που λαμβάνει υπόψη τον πλήρη κύκλο ζωής τροφίμων: πρωτογενής παραγωγή, επεξεργασία, μετατροπή, προετοιμασία και μαγείρεμα , απόβλητα κ.λπ. μελετήθηκαν, ταξινομήθηκαν 5.853 τρόφιμα. Υπολογίστηκε επίσης η κατανάλωση του νερού και ο αντίκτυπο στην υγεία από τα λεπτά εκπεμπόμενα σωματίδια.

Για εκπαιδευτικούς σκοπούς, τα 5.853 αυτά τρόφιμα που αναλύθηκαν ταξινομήθηκαν  σε τρία χρώματα: πράσινο (διπλή θετική επίδραση), κίτρινο, κόκκινο (διπλή αρνητική επίδραση). Όπως ήταν αναμενόμενο, οι ξηροί καρποί, τα φρούτα, τα λαχανικά (αλλά από το χωράφι), τα δημητριακά ολικής αλέσεως και μερικά θαλασσινά είναι στο πράσινο. Και στην κόκκινη πλευρά, βρίσκουμε επεξεργασμένα κρέατα και μοσχάρι, χοιρινό, πρόβειο κρέας… Προσοχή όπως μας προειδοποιούν οι ερευνητές: δεν είναι το παν στη δυάδα  ζώου/λαχανικού. Τα «υγιεινά» τρόφιμα δεν είναι απαραίτητα, αυτά με τις μικρότερες επιπτώσεις στο περιβάλλον. Η καλλιέργεια του θερμοκηπίου και οι εκτρεφόμενες γαρίδες, για παράδειγμα, δεν είναι καλές για τον πλανήτη…

Η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής δεν είναι όμως μα απλή υπόθεση, και η διεθνής κοινότητα δεν έχει δώσει την ανάλογη προσοχή  μεταξύ κλιματικής αλλαγής και διατροφής. Είναι απαραίτητο να κάνουμε συμβιβασμούς και να υιοθετήσουμε καινοτόμες προσεγγίσεις για την αποτελεσματική προώθηση της προστασίας του περιβάλλοντος κατά την εφαρμογή της Ατζέντας για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη του 2030. Είναι επίσης σημαντικό ο τομέας των τροφίμων να γίνει βιώσιμος, αλλά και οι ίδιοι οι  άνθρωποι να υιοθετούν υγιεινές και βιώσιμες δίαιτες. Ένα πρέπει να έχουμε στο νου, ότι «η  σωστή και ισορροπημένη διατροφή  θωρακίζει την υγεία μας αλλά και παράλληλα εξασφαλίζει την υγεία του πλανήτη!

---

(*) Η Διεθνής Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας, (Food and Agriculture Organization, FAO) είναι ένας διεθνής διακρατικός οργανισμός και αποτελεί εξειδικευμένη διεύθυνση του ΟΗΕ. Η ιδέα της δημιουργίας του ΦΑΟ ανήκει στον Πρόεδρο των ΗΠΑ Φραγκλίνο Ρούσβελτ, στο Χοτ Σπριγκς στη Βιρτζίνια, το 1943, όταν τότε 34 κράτη-μέλη του ΟΗΕ συγκρότησαν τον διεθνή αυτόν οργανισμό του οποίου και η πρώτη σύνοδος συνήλθε στο Κεμπέκ (Καναδά) τον Οκτώβριο του 1945, όπου και συνομολογήθηκε και υπεγράφη ο καταστατικός χάρτης του. Η έδρα σήμερα του FAO είναι στη Ρώμη  και στα 194 μέλη του συμπεριλαμβάνεται και η Ρωσία από τις 11 Απριλίου 2006.  Έχει ως σκοπό τη βελτίωση του επιπέδου διατροφής των κατοίκων των αναπτυσσόμενων χωρών, την εξασφάλιση και βελτίωση των συστημάτων παραγωγής και διανομής των γεωργικών πόρων και τη βελτίωση των συνθηκών ζωής των αγροτικών, κτηνοτροφικών και αλιευτικών πληθυσμών, με απώτερο σκοπό τη συμβολή τους στην ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας